به گزارش «فناوران»، دستورالعمل تامین مالی جمعی کسب و کارهای نوپا که برای تصویب نهایی، به شورای عالی بورس ارسال شده است، منتشر شد.
در این دستورالعمل نحوهی دریافت مجوز موسسات تامین مالی جمعی و همچنین تعریف پروژهها با مجوز فرابورس شرح داده شده است.
در این دستورالعمل سه مدل تامین جمعی سرمایه به رسمیت شناخته شده است که شامل این موارد میشود: مدل مبتنی بر اهدا که برای پروژههای خیریه، اجتماعی، بشر دوستانه و غیرانتفاعی کاربرد دارد. مدل مبتنی بر پادا، که در آن تامینکننده در قبال حمایت خود پاداشی را دریافت میکند. این پاداش ممکن است مادی یا معنوی بوده و ارزش آن با حمایت انجام شده برابر باشد یا نباشد. مدل مبتنی بر مشارکت که در آن معمولاً بودجهی مورد نیاز توسعهی یک کسبوکار نوپا یا در حال توسعهی تامین شده و تامین کنندهی منابع نقش مشارکت کنندهی پروژه را داشته و در سود و زیان پروژه شریک است.
بر اساس این دستورالعمل عامل یکی از نهادهای مالی دارای مجوز از سازمان بورس و اوراق بهادار یا شخصی حقوقی است که پس از عقد قرارداد همکاری با نهادهای مالی دارای مجوز و اخذ مجوز فعالیت تامین مالی جمعی، با تایید کارگروه ارزیابی فرابورس، طبق مقررات این دستورالعمل برای تامین منابع مورد نیاز پروژههای مختلف به صورت برخط اقدام میکند.
منظور از متقاضی هم کسی است که متقاضی تامین منابع مالی است که به عامل مراجعه میکند. تامین کننده هم منظور شخص حقیقی و حقوقی تامین کنندهی منابع مورد نیاز متقاضی است.
در این گزارش خلاصهای از موارد مهم این دستورالعمل را میخوانید با این توضیح که این موارد قطعی نیست و باید به تصویب شورای عالی بورس برسد.
از کجا باید مجوز گرفت؟
بر اساس این دستورالعمل عامل موظف است برای انجام تامین مالی جمعی، برای اخذ موافقت اصولی از سازمان بورس و اوراق بهادار اقدام کند.
البته شرکتهای دارای سکو یا وبگاه تامین مالی جمعی یا اشخاص حقوقی که قصد عاملیت دارند، میتوانند ضمن عقد قرارداد عاملیت با یکی از نهادهای مالی دارای موافقت اصولی تامین مالی جمعی از سازمان، به عنوان نمایندهی نهاد مالی اقدام به تامین مالی جمعی کنند.
بر اساس این دستورالعمل معاونت نظارت بر نهادهای مالی سازمان بورس و اوراق بهادار، ظرف مدت حداکثر 2 ماه پس از تصویب این دستورالعمل، ضوابط اعطای موافقت اصولی به نهادهای مالی جهت اجرای تامین مالی جمعی و معرفی آنها به کارگروه ارزیابی شرکت فرابورس ایران را به هیات مدیرهی سازمان ارایه خواهد کرد.
سکوهای موجود تامین مالی جمعی حداکثر شش ماه پس از تصویب این دستورالعمل فرصت انعقاد قرارداد با یکی از نهادهای مالی موجود و اخذ موافقت اصولی از سازمان بورس و اوراق بهادار را دارند و پس از آن وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات اقدام به مسدودسازی تمامی سکوهایی که در فهرست سکوهای اعلامی شرکت فرا بورس نیستند خواهد کرد.
تکلیف سرمایههای غیرنقدی و سرمایههای خارجی چیست؟
فرابورس ایران موظف است ظرف مدت یک سال از ابلاغ این دستورالعمل، رویهای برای تسهیل جمعآوری سرمایههای غیر نقدی در این شیوهی تامین منابع تدوین کرده و به تایید سازمان برساند.
همچنین حوزهی جغرافیایی اجرای درخواستهای متقاضیان در داخل کشور بوده، ولی جمعآوری وجوه مورد نیاز پروژهها از تامینکنندگان خارج از کشور نیز بلامانع است.
مراحل تامین مالی جمعی چیست؟
در مدلهای مبتنی بر اهدا و پاداش بر اساس دستورالعمل به این صورت است:
1- ارزیابی اولیهی متقاضی و پروژه توسط عامل به منظور مطابقت با شرایط ثبت نام مندرج در بخش شرایط و الزامات متقاضی
2- عقد قرارداد با متقاضی و دریافت مستندات و اطلاعات وی مطابق با مفاد این دستورالعمل از سوی عامل
3- اعلام عمومی پروژه در وبگاه ازسوی عامل
4- آغاز تامین مالی جمعی.
همچنین مدل مبتنی بر مشارکت مختص متقاضیان حقوقی بوده و مراحل تامین مالی در این مدل به شرح زیر است:
1- ارزیابی اولیهی متقاضی و پروژه از سوی عامل به منظور مطابقت با شرایط ثبت نام مندرج در بخش شرایط و الزامات متقاضی
2- عقد قرارداد با متقاضی و دریافت مستندات و اطلاعات وی مطابق با مفاد این دستورالعمل از سوی عامل
3- ارزیابی پروژه و صورتهای مالی متقاضی از سوی عامل یا ناظر فنی/مالی، حسب تشخیص عامل
4- ارایهی مدل کسبوکار از سوی متقاضی و تعهدنامه پایبندی به آن
5- اعلام عمومی پروژه در وبگاه ازسوی عامل
6- آمادهسازی و انتشار فراخوان تامین در مدل مبتنی بر مشارکت توسط عامل
سقف تامین مالی چقدر است؟
براساس تامینکنندگان یک پروژهی موفق، امکان انصراف از مشارکت را طی ۶ روز کاری خواهند داشت. امکان تمدید یک هفتهای برای پروژه جهت جبران وجوه انصرافی وجود دارد. البته به تامینکنندگان جدید امکان انصراف داده نخواهد شد و این موضوع باید توسط عامل به صراحت به اطلاع تامینکنندگان برسد. تامینکنندگان حقوقی در صورت انصراف، فقط میتوانند تا سقف پنجاه درصد مشارکت خود را از پروژه خارج کنند.
امکان انتقال گواهی شراکت به غیر در سکوی عامل، توسط رویهای که به تصویب فرابورس خواهد رسید، انجام میپذیرد.
در این مدل، متقاضی بنا به نوع قرارداد متعهد میشود که ظرف بازهی زمانی مشخصی نسبت به باز خرید گواهی شراکت با سود علی الحساب یا عرضهی عمومی سهام در بازار کوچک و متوسط فرابورس یا یکی از بازارهای رسمی بورسها و انتقال قطعی سهام به تامینکنندگان اقدام کند. بازهی زمانی موردنظر متقاضی میباید در هنگام تعریف پروژه به اطلاع تامینکنندگان برسد.
حداکثر مقدار قابل تامین از طریق تامین مالی جمعی برای هر پروژه 5 میلیارد ریال است. این مبلغ به طور سالانه ازسوی کارگروه ارزیابی بازنگری میشود.
حداکثر میزان سرمایهگذاری هر شخص حقیقی و حقوقی در هر مدل به تفکیک به طور سالانه از سوی کارگروه ارزیابی تعیین میشود.
حداکثر مقدار پذیرش مجموع طرحهای باز نزد عامل در هر زمان، نمیتواند بیشتر از 50 میلیارد ریال باشد. این مبلغ به طور سالانه از سوی کارگروه ارزیابی بازنگری میشود.
تمامی ورود و خروج منابع مالی باید از طریق درگاههای پرداخت معتبر داخلی (شامل بانکها و موسسات اعتباری غیر بانکی دارای مجوز از بانک مرکزی) انجام شود.
ارایهی رسید حمایت یا گواهی شراکت از سوی عامل به تأمینکننده الزامی است.
در مدل مشارکت، تأمین بیشتر از 100 درصد مبلغ منتشر شده در طرح کسبوکار امکانپذیر نیست.
رویهی صدور مجوز فعالیت چیست؟
براساس مادهی 14 این آییننامه، عامل پس از اخذ موافقت اصولی از سازمان، درخواست خود را به همراه مستندات زیر به دبیرخانهی کارگروه ارزیابی ارایه میدهد:
1- مدارک ثبتی شخصیت حقوقی متقاضی نزد ادارهی کل ثبت شرکتها و موسسات غیرتجاری
2- کاربرگ درخواست دریافت موافقت اصولی با تعیین مدل یا مدلهای مورد تقاضا
3- ارایهی رزومهی اعضای هیات مدیره و مدیرعامل در قالب کاربرگهای مورد نظر
4- ارایهی اطلاعات، مدل عملکرد و حوزهی فعالیت در قالب مدل کسبوکار
5- قرارداد عاملیت با نهادهای مالی موجود (درصورتی که نهاد مالی مستقیماً اقدام به عاملیت نکند)
6- معرفی حسابرس معتمد نهاد مالی و مشاور حقوقی
7- ارایهی اطلاعات حساب بانکی رسمی عامل
8- نمونهی قراردادهای مربوط به مدلهای مختلف
9- سایر مدارک به تشخیص کارگروه ارزیابی.
تبصرهی 9- هر نهاد مالی می تواند حداکثر با 5 عامل به منظور انجام فعالیت تامین مالی جمعی قرارداد منعقد کند.
شرایط و الزامات عامل چیست؟
بر اساس این دستورالعمل تمامی فعالیتهای تامین مالی جمعی باید به صورت بر خط و از طریق سکوی رسمی عامل که به صورت کتبی به اطلاع و تایید فرابورس رسیده باشد، انجام شود.
تامین مالی جمعی برای یک پروژهی مشخص نباید به صورت هم زمان از سوی چند سکوی مختلف انجام شود. همچنین پیش از اجرای هر پروژه تامین مالی جمعی لازم است قراردادی رسمی بین عامل و متقاضی منعقد شود.
در مدل مشارکت، انعقاد قرارداد بین تامینکنندگان و یک نهاد مالی به نمایندگی جهت سهامداری در شرکت متقاضی امکانپذیر است. نمونهی قرارداد بین تامینکنندگان و نهاد مالی حداکثر تا شش ماه پس از تصویب این دستورالعمل توسط سازمان بورس تهیه و اعلام میشود. این قرارداد حداقل شامل میزان و محل سهام واگذار شده به نهاد مالی جهت انجام امور نمایندگی، نحوهی مدیریت سهام از سوی نهاد مالی، حقوق سهامداران و نحوهی حفاظت از آنها از طریق روشهایی نظیر تشریح زمانبندی ارایهی گزارشهای مدیریتی و مالی دورهای و نحوهی اخذ آرای سهامداران در تصمیمگیری های کلیدی است.
عامل موظف است قبل از انعقاد قرارداد با متقاضی، حسن سابقهی وی در پروژههای قبلی تامین مالی جمعی یا سایر زمینههای مرتبط را از طریق اطلاعات موجود در سامانهی جامع تامین مالی جمعی مورد بررسی و ارزیابی قرار دهد.
کارگروه بررسی کننده درخواست در فرابورس حق اعمال محدودیت یا ممنوعیت در تعریف پروژهی خاص یا متقاضی خاص را دارد.
تامین مالی طرحهای عامل مجاز است اما عامل موظف است رابطهی خود را با طرح یا پروژه به سرمایهگذاران افشا کند. همچنین این عامل موظف است اطلاعات لازم تعیین شده را دربارهی درخواستهای منتشر شده، در وبگاه خود در معرض نمایش عموم قرار دهد.
به منظور احراز هویت متقاضیان، پرداخت وجوه جمع آوری شده به متقاضی باید منحصرا از طریق پرداخت به حساب بانکی با نام متقاضی یا نمایندهی قانونی وی صورت پذیرد.
عامل موظف است برای هریک از طرحها حساب تفصیلی برای ارایهی گزارش داشته باشد.
حساب بانکی رسمی عامل باید از نوع حساب واسط بین حسابهای مبدأ (تأمین کنندگان) و حسابهای مقصد (متقاضیان و عامل) باشد. عامل حق برداشت از این حساب یا واریز به حسابهای دیگر ندارد.
عامل تنها میتواند دستور برگشت مبالغ واریز شده به حسابهای مبدا را صادر کرده یا دستور واریز قطعی تمام یا بخشی از مبالغ جمعآوری شده را به حسابهای مقصد صادر کند.
در مدل مبتنی بر اهدا، برای تامین مالی پروژههای مربوط به موسسات خیریه، عامل باید مجوز فعالیت موسسهی خیریه و تاریخ اعتبار آن را بررسی کرده و اصالت و اعتبار مجوز مربوطه را هر دو سال یک بار از مرجع صدور آن استعلام کند. لازم به ذکر است که در اساسنامهی موسسهی خیریه «اجازهی جلب و جذب مشارکتهای مردمی» باید وجود داشته باشد.
در صورتی که مجوز فعالیت موسسهی خیریه برای منطقهی جغرافیایی خاصی صادر شده باشد، تامین وجوه از تامینکنندگان سایر مناطق نیز مجاز است.
عامل موظف است ضمن تهیهی محتوای آموزشی در وبگاه خود برای تامینکنندگان جهت کمک به آنها در درک مخاطراتی مانند امکان زیان یا عدم نقد شوندگی، ترتیبی اتخاذ کند تا سرمایهگذاری پیش از مشاهدهی محتوای آموزشی امکانپذیر نباشد.عامل مجاز است برای کاهش خطرپذیری تامین مالی، منابع جمعآوری شده را به صورت مرحلهای و مطابق با برنامهی ارایه شده به متقاضی پرداخت کند.
شرایط و الزامات متقاضی چیست؟
دستگاههای اجرایی، موسسات و نهادهای عمومی دولتی و غیردولتی (موضوع مواد 3 و 5 قانون خدمات کشوری) و همچنین نهادهای مالی و پولی کشور، مجاز به تامین منابع از طریق سکوهای تامین مالی جمعی نیستند. اعطای مجوز عاملیت مطابق مقررات این دستورالعمل به اشخاص مذکور در این ماده بلامانع است.
شرایط ثبت نام متقاضی در مدلهای مبتنی بر مشارکت به شرح زیر است:
1- دعاوی دارای اثر با اهمیت حقوقی/ کیفری له یا علیه اعضای هیات مدیره و مدیرعامل/رییس شرکت/موسسه متقاضی وجود نداشته باشد
2- اعضای هیات مدیره و مدیرعامل آن باید گواهی عدم سوء پیشینه ارایه دهند که از زمان صدور آن بیش از شش ماه نگذشته باشد.
3- شرکتهای پذیرفته شده یا ثبت شده در بورس و بازار اول، دوم و پایهی فرابورس نمیتوانند از طریق تامین مالی جمعی اقدام به تامین مالی کنند.
مادهی 43- کارگروه ارزیابی، به منظور کاهش ریسک، میتواند معیارهای دیگری برای متقاضی وضع کند که در این دستورالعمل ذکر نشده است.
شرایط و الزامات تامین کننده کدام است؟
مادهی 44- کارگروه ارزیابی موظف است حداکثر میزان مشارکت تامینکنندگان حقیقی در پروژهها را به صورت سالانه تعیین کرده و این میزان باید توسط عامل در هنگام ثبت نام و پیش از پرداخت وجوه به تامینکنندگان اعلام شود. اما محدودیتی برای میزان مشارکت اشخاص حقوقی وجود ندارد.
فرابورس موظف است تا شش ماه پس از تصویب این دستورالعمل، سامانهای حاوی اطلاعات میزان مشارکت افراد حقیقی تهیه و امکان پاسخگویی به استعلام الکترونیکی سکوها را فراهم آورد.
تامینکنندگان در مدل مشارکت باید دارای کد بورسی باشند.
تامینکنندگان با آگاهی کامل از خطرپذیری پروژهها و احتمال شکست، شرایط مالی تعریف شده از سوی عامل را پذیرفته و در تامین وجوه مشارکت میکنند و این موضوع به صورت بر خط و از طریق اعلام موافقت با شرایط اعلامی، توسط عامل انجام شده و در قبال آن رسید حمایت یا گواهی شراکت به تامینکننده ارایه میشود.
اختلالات بازار چگونه رفع میشود؟
تامین مالی جمعی پروژههایی که طبق قوانین و مقررات ممنوع اعلام شدهاند، غیر مجاز است و موجب تعلیق فعالیت عامل از طرف کارگروه خواهد شد. وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات، پس از مهلت اعلامی در تبصرهی 4 مادهی 3، با پایش دائمی، برای مسدود کردن سکوهایی که در فهرست اعلامی شرکت فرابورس نیستند اقدام خواهد کرد. پس از اعلام عمومی تعلیق فعالیت از سوی فرابورس، هرگونه فعالیت عامل اعم از مالی، رسانهای و تبلیغاتی پیگرد قانونی خواهد داشت.
در صورت تخلف عامل از انجام وظایف، معاونت نظارت بر نهادهای مالی به صورت مستقیم یا با معرفی شرکت فرابورس، بر اساس دستورالعمل تخلفات انضباطی نهادهای مالی با عامل برخورد خواهد کرد. معاونت نظارت بر نهادهای مالی ظرف مدت 1 ماه پس از تصویب این دستورالعمل، نسبت به تعیین ضمانت اجرایی این موضوع در دستورالعمل انضباطی اقدام خواهد کرد.
عامل موظف است در صورت مشاهده یا دریافت گزارش از هرگونه انحراف از برنامهی کسبوکار در مدل مشارکت یا اهداف تعیین شده در سایر مدلها یا دریافت شکایتی از یک طرح باز از طریق مجاری قانونی، فورا جمعآوری وجوه را به حالت تعلیق درآورده و ضمن اطلاع به فرابورس، ظرف مدت 10 روز کاری اقدامات زیر را انجام دهد:
1- اعلام به ناظر فنی (حسب مورد) جهت بررسی دقیق
2- اعلام به مراجع ذی صلاح در صورت دریافت شکایت
3- اعلام به فرابورس جهت دریافت تاییدیهی راهاندازی مجدد جمعآوری وجوه، در صورت عدم احراز تخلف با اعلام ناظر فنی یا مراجع ذی صلاح.
در صورت درخواست عامل برای خروج از فعالیت موضوع دستورالعمل و نداشتن درخواستهای در حال اجرا یا تسویه حساب نشده، فرابورس موظف است حداکثر در مدت 10 روز کاری به این درخواست رسیدگی کند. در صورت نداشتن درخواست در حال اجرا، عامل میتواند تسویهی حساب پروژههایی را که پیش از این شروع شده است، به شرط پذیرش مسئولیت، به عامل دیگری که مورد تایید فرابورس باشد، واگذار کرده و از فعالیت موضوع دستورالعمل خارج شود.
در این دستورالعمل نحوهی دریافت مجوز موسسات تامین مالی جمعی و همچنین تعریف پروژهها با مجوز فرابورس شرح داده شده است.
در این دستورالعمل سه مدل تامین جمعی سرمایه به رسمیت شناخته شده است که شامل این موارد میشود: مدل مبتنی بر اهدا که برای پروژههای خیریه، اجتماعی، بشر دوستانه و غیرانتفاعی کاربرد دارد. مدل مبتنی بر پادا، که در آن تامینکننده در قبال حمایت خود پاداشی را دریافت میکند. این پاداش ممکن است مادی یا معنوی بوده و ارزش آن با حمایت انجام شده برابر باشد یا نباشد. مدل مبتنی بر مشارکت که در آن معمولاً بودجهی مورد نیاز توسعهی یک کسبوکار نوپا یا در حال توسعهی تامین شده و تامین کنندهی منابع نقش مشارکت کنندهی پروژه را داشته و در سود و زیان پروژه شریک است.
بر اساس این دستورالعمل عامل یکی از نهادهای مالی دارای مجوز از سازمان بورس و اوراق بهادار یا شخصی حقوقی است که پس از عقد قرارداد همکاری با نهادهای مالی دارای مجوز و اخذ مجوز فعالیت تامین مالی جمعی، با تایید کارگروه ارزیابی فرابورس، طبق مقررات این دستورالعمل برای تامین منابع مورد نیاز پروژههای مختلف به صورت برخط اقدام میکند.
منظور از متقاضی هم کسی است که متقاضی تامین منابع مالی است که به عامل مراجعه میکند. تامین کننده هم منظور شخص حقیقی و حقوقی تامین کنندهی منابع مورد نیاز متقاضی است.
در این گزارش خلاصهای از موارد مهم این دستورالعمل را میخوانید با این توضیح که این موارد قطعی نیست و باید به تصویب شورای عالی بورس برسد.
از کجا باید مجوز گرفت؟
بر اساس این دستورالعمل عامل موظف است برای انجام تامین مالی جمعی، برای اخذ موافقت اصولی از سازمان بورس و اوراق بهادار اقدام کند.
البته شرکتهای دارای سکو یا وبگاه تامین مالی جمعی یا اشخاص حقوقی که قصد عاملیت دارند، میتوانند ضمن عقد قرارداد عاملیت با یکی از نهادهای مالی دارای موافقت اصولی تامین مالی جمعی از سازمان، به عنوان نمایندهی نهاد مالی اقدام به تامین مالی جمعی کنند.
بر اساس این دستورالعمل معاونت نظارت بر نهادهای مالی سازمان بورس و اوراق بهادار، ظرف مدت حداکثر 2 ماه پس از تصویب این دستورالعمل، ضوابط اعطای موافقت اصولی به نهادهای مالی جهت اجرای تامین مالی جمعی و معرفی آنها به کارگروه ارزیابی شرکت فرابورس ایران را به هیات مدیرهی سازمان ارایه خواهد کرد.
سکوهای موجود تامین مالی جمعی حداکثر شش ماه پس از تصویب این دستورالعمل فرصت انعقاد قرارداد با یکی از نهادهای مالی موجود و اخذ موافقت اصولی از سازمان بورس و اوراق بهادار را دارند و پس از آن وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات اقدام به مسدودسازی تمامی سکوهایی که در فهرست سکوهای اعلامی شرکت فرا بورس نیستند خواهد کرد.
تکلیف سرمایههای غیرنقدی و سرمایههای خارجی چیست؟
فرابورس ایران موظف است ظرف مدت یک سال از ابلاغ این دستورالعمل، رویهای برای تسهیل جمعآوری سرمایههای غیر نقدی در این شیوهی تامین منابع تدوین کرده و به تایید سازمان برساند.
همچنین حوزهی جغرافیایی اجرای درخواستهای متقاضیان در داخل کشور بوده، ولی جمعآوری وجوه مورد نیاز پروژهها از تامینکنندگان خارج از کشور نیز بلامانع است.
مراحل تامین مالی جمعی چیست؟
در مدلهای مبتنی بر اهدا و پاداش بر اساس دستورالعمل به این صورت است:
1- ارزیابی اولیهی متقاضی و پروژه توسط عامل به منظور مطابقت با شرایط ثبت نام مندرج در بخش شرایط و الزامات متقاضی
2- عقد قرارداد با متقاضی و دریافت مستندات و اطلاعات وی مطابق با مفاد این دستورالعمل از سوی عامل
3- اعلام عمومی پروژه در وبگاه ازسوی عامل
4- آغاز تامین مالی جمعی.
همچنین مدل مبتنی بر مشارکت مختص متقاضیان حقوقی بوده و مراحل تامین مالی در این مدل به شرح زیر است:
1- ارزیابی اولیهی متقاضی و پروژه از سوی عامل به منظور مطابقت با شرایط ثبت نام مندرج در بخش شرایط و الزامات متقاضی
2- عقد قرارداد با متقاضی و دریافت مستندات و اطلاعات وی مطابق با مفاد این دستورالعمل از سوی عامل
3- ارزیابی پروژه و صورتهای مالی متقاضی از سوی عامل یا ناظر فنی/مالی، حسب تشخیص عامل
4- ارایهی مدل کسبوکار از سوی متقاضی و تعهدنامه پایبندی به آن
5- اعلام عمومی پروژه در وبگاه ازسوی عامل
6- آمادهسازی و انتشار فراخوان تامین در مدل مبتنی بر مشارکت توسط عامل
سقف تامین مالی چقدر است؟
براساس تامینکنندگان یک پروژهی موفق، امکان انصراف از مشارکت را طی ۶ روز کاری خواهند داشت. امکان تمدید یک هفتهای برای پروژه جهت جبران وجوه انصرافی وجود دارد. البته به تامینکنندگان جدید امکان انصراف داده نخواهد شد و این موضوع باید توسط عامل به صراحت به اطلاع تامینکنندگان برسد. تامینکنندگان حقوقی در صورت انصراف، فقط میتوانند تا سقف پنجاه درصد مشارکت خود را از پروژه خارج کنند.
امکان انتقال گواهی شراکت به غیر در سکوی عامل، توسط رویهای که به تصویب فرابورس خواهد رسید، انجام میپذیرد.
در این مدل، متقاضی بنا به نوع قرارداد متعهد میشود که ظرف بازهی زمانی مشخصی نسبت به باز خرید گواهی شراکت با سود علی الحساب یا عرضهی عمومی سهام در بازار کوچک و متوسط فرابورس یا یکی از بازارهای رسمی بورسها و انتقال قطعی سهام به تامینکنندگان اقدام کند. بازهی زمانی موردنظر متقاضی میباید در هنگام تعریف پروژه به اطلاع تامینکنندگان برسد.
حداکثر مقدار قابل تامین از طریق تامین مالی جمعی برای هر پروژه 5 میلیارد ریال است. این مبلغ به طور سالانه ازسوی کارگروه ارزیابی بازنگری میشود.
حداکثر میزان سرمایهگذاری هر شخص حقیقی و حقوقی در هر مدل به تفکیک به طور سالانه از سوی کارگروه ارزیابی تعیین میشود.
حداکثر مقدار پذیرش مجموع طرحهای باز نزد عامل در هر زمان، نمیتواند بیشتر از 50 میلیارد ریال باشد. این مبلغ به طور سالانه از سوی کارگروه ارزیابی بازنگری میشود.
تمامی ورود و خروج منابع مالی باید از طریق درگاههای پرداخت معتبر داخلی (شامل بانکها و موسسات اعتباری غیر بانکی دارای مجوز از بانک مرکزی) انجام شود.
ارایهی رسید حمایت یا گواهی شراکت از سوی عامل به تأمینکننده الزامی است.
در مدل مشارکت، تأمین بیشتر از 100 درصد مبلغ منتشر شده در طرح کسبوکار امکانپذیر نیست.
رویهی صدور مجوز فعالیت چیست؟
براساس مادهی 14 این آییننامه، عامل پس از اخذ موافقت اصولی از سازمان، درخواست خود را به همراه مستندات زیر به دبیرخانهی کارگروه ارزیابی ارایه میدهد:
1- مدارک ثبتی شخصیت حقوقی متقاضی نزد ادارهی کل ثبت شرکتها و موسسات غیرتجاری
2- کاربرگ درخواست دریافت موافقت اصولی با تعیین مدل یا مدلهای مورد تقاضا
3- ارایهی رزومهی اعضای هیات مدیره و مدیرعامل در قالب کاربرگهای مورد نظر
4- ارایهی اطلاعات، مدل عملکرد و حوزهی فعالیت در قالب مدل کسبوکار
5- قرارداد عاملیت با نهادهای مالی موجود (درصورتی که نهاد مالی مستقیماً اقدام به عاملیت نکند)
6- معرفی حسابرس معتمد نهاد مالی و مشاور حقوقی
7- ارایهی اطلاعات حساب بانکی رسمی عامل
8- نمونهی قراردادهای مربوط به مدلهای مختلف
9- سایر مدارک به تشخیص کارگروه ارزیابی.
تبصرهی 9- هر نهاد مالی می تواند حداکثر با 5 عامل به منظور انجام فعالیت تامین مالی جمعی قرارداد منعقد کند.
شرایط و الزامات عامل چیست؟
بر اساس این دستورالعمل تمامی فعالیتهای تامین مالی جمعی باید به صورت بر خط و از طریق سکوی رسمی عامل که به صورت کتبی به اطلاع و تایید فرابورس رسیده باشد، انجام شود.
تامین مالی جمعی برای یک پروژهی مشخص نباید به صورت هم زمان از سوی چند سکوی مختلف انجام شود. همچنین پیش از اجرای هر پروژه تامین مالی جمعی لازم است قراردادی رسمی بین عامل و متقاضی منعقد شود.
در مدل مشارکت، انعقاد قرارداد بین تامینکنندگان و یک نهاد مالی به نمایندگی جهت سهامداری در شرکت متقاضی امکانپذیر است. نمونهی قرارداد بین تامینکنندگان و نهاد مالی حداکثر تا شش ماه پس از تصویب این دستورالعمل توسط سازمان بورس تهیه و اعلام میشود. این قرارداد حداقل شامل میزان و محل سهام واگذار شده به نهاد مالی جهت انجام امور نمایندگی، نحوهی مدیریت سهام از سوی نهاد مالی، حقوق سهامداران و نحوهی حفاظت از آنها از طریق روشهایی نظیر تشریح زمانبندی ارایهی گزارشهای مدیریتی و مالی دورهای و نحوهی اخذ آرای سهامداران در تصمیمگیری های کلیدی است.
عامل موظف است قبل از انعقاد قرارداد با متقاضی، حسن سابقهی وی در پروژههای قبلی تامین مالی جمعی یا سایر زمینههای مرتبط را از طریق اطلاعات موجود در سامانهی جامع تامین مالی جمعی مورد بررسی و ارزیابی قرار دهد.
کارگروه بررسی کننده درخواست در فرابورس حق اعمال محدودیت یا ممنوعیت در تعریف پروژهی خاص یا متقاضی خاص را دارد.
تامین مالی طرحهای عامل مجاز است اما عامل موظف است رابطهی خود را با طرح یا پروژه به سرمایهگذاران افشا کند. همچنین این عامل موظف است اطلاعات لازم تعیین شده را دربارهی درخواستهای منتشر شده، در وبگاه خود در معرض نمایش عموم قرار دهد.
به منظور احراز هویت متقاضیان، پرداخت وجوه جمع آوری شده به متقاضی باید منحصرا از طریق پرداخت به حساب بانکی با نام متقاضی یا نمایندهی قانونی وی صورت پذیرد.
عامل موظف است برای هریک از طرحها حساب تفصیلی برای ارایهی گزارش داشته باشد.
حساب بانکی رسمی عامل باید از نوع حساب واسط بین حسابهای مبدأ (تأمین کنندگان) و حسابهای مقصد (متقاضیان و عامل) باشد. عامل حق برداشت از این حساب یا واریز به حسابهای دیگر ندارد.
عامل تنها میتواند دستور برگشت مبالغ واریز شده به حسابهای مبدا را صادر کرده یا دستور واریز قطعی تمام یا بخشی از مبالغ جمعآوری شده را به حسابهای مقصد صادر کند.
در مدل مبتنی بر اهدا، برای تامین مالی پروژههای مربوط به موسسات خیریه، عامل باید مجوز فعالیت موسسهی خیریه و تاریخ اعتبار آن را بررسی کرده و اصالت و اعتبار مجوز مربوطه را هر دو سال یک بار از مرجع صدور آن استعلام کند. لازم به ذکر است که در اساسنامهی موسسهی خیریه «اجازهی جلب و جذب مشارکتهای مردمی» باید وجود داشته باشد.
در صورتی که مجوز فعالیت موسسهی خیریه برای منطقهی جغرافیایی خاصی صادر شده باشد، تامین وجوه از تامینکنندگان سایر مناطق نیز مجاز است.
عامل موظف است ضمن تهیهی محتوای آموزشی در وبگاه خود برای تامینکنندگان جهت کمک به آنها در درک مخاطراتی مانند امکان زیان یا عدم نقد شوندگی، ترتیبی اتخاذ کند تا سرمایهگذاری پیش از مشاهدهی محتوای آموزشی امکانپذیر نباشد.عامل مجاز است برای کاهش خطرپذیری تامین مالی، منابع جمعآوری شده را به صورت مرحلهای و مطابق با برنامهی ارایه شده به متقاضی پرداخت کند.
شرایط و الزامات متقاضی چیست؟
دستگاههای اجرایی، موسسات و نهادهای عمومی دولتی و غیردولتی (موضوع مواد 3 و 5 قانون خدمات کشوری) و همچنین نهادهای مالی و پولی کشور، مجاز به تامین منابع از طریق سکوهای تامین مالی جمعی نیستند. اعطای مجوز عاملیت مطابق مقررات این دستورالعمل به اشخاص مذکور در این ماده بلامانع است.
شرایط ثبت نام متقاضی در مدلهای مبتنی بر مشارکت به شرح زیر است:
1- دعاوی دارای اثر با اهمیت حقوقی/ کیفری له یا علیه اعضای هیات مدیره و مدیرعامل/رییس شرکت/موسسه متقاضی وجود نداشته باشد
2- اعضای هیات مدیره و مدیرعامل آن باید گواهی عدم سوء پیشینه ارایه دهند که از زمان صدور آن بیش از شش ماه نگذشته باشد.
3- شرکتهای پذیرفته شده یا ثبت شده در بورس و بازار اول، دوم و پایهی فرابورس نمیتوانند از طریق تامین مالی جمعی اقدام به تامین مالی کنند.
مادهی 43- کارگروه ارزیابی، به منظور کاهش ریسک، میتواند معیارهای دیگری برای متقاضی وضع کند که در این دستورالعمل ذکر نشده است.
شرایط و الزامات تامین کننده کدام است؟
مادهی 44- کارگروه ارزیابی موظف است حداکثر میزان مشارکت تامینکنندگان حقیقی در پروژهها را به صورت سالانه تعیین کرده و این میزان باید توسط عامل در هنگام ثبت نام و پیش از پرداخت وجوه به تامینکنندگان اعلام شود. اما محدودیتی برای میزان مشارکت اشخاص حقوقی وجود ندارد.
فرابورس موظف است تا شش ماه پس از تصویب این دستورالعمل، سامانهای حاوی اطلاعات میزان مشارکت افراد حقیقی تهیه و امکان پاسخگویی به استعلام الکترونیکی سکوها را فراهم آورد.
تامینکنندگان در مدل مشارکت باید دارای کد بورسی باشند.
تامینکنندگان با آگاهی کامل از خطرپذیری پروژهها و احتمال شکست، شرایط مالی تعریف شده از سوی عامل را پذیرفته و در تامین وجوه مشارکت میکنند و این موضوع به صورت بر خط و از طریق اعلام موافقت با شرایط اعلامی، توسط عامل انجام شده و در قبال آن رسید حمایت یا گواهی شراکت به تامینکننده ارایه میشود.
اختلالات بازار چگونه رفع میشود؟
تامین مالی جمعی پروژههایی که طبق قوانین و مقررات ممنوع اعلام شدهاند، غیر مجاز است و موجب تعلیق فعالیت عامل از طرف کارگروه خواهد شد. وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات، پس از مهلت اعلامی در تبصرهی 4 مادهی 3، با پایش دائمی، برای مسدود کردن سکوهایی که در فهرست اعلامی شرکت فرابورس نیستند اقدام خواهد کرد. پس از اعلام عمومی تعلیق فعالیت از سوی فرابورس، هرگونه فعالیت عامل اعم از مالی، رسانهای و تبلیغاتی پیگرد قانونی خواهد داشت.
در صورت تخلف عامل از انجام وظایف، معاونت نظارت بر نهادهای مالی به صورت مستقیم یا با معرفی شرکت فرابورس، بر اساس دستورالعمل تخلفات انضباطی نهادهای مالی با عامل برخورد خواهد کرد. معاونت نظارت بر نهادهای مالی ظرف مدت 1 ماه پس از تصویب این دستورالعمل، نسبت به تعیین ضمانت اجرایی این موضوع در دستورالعمل انضباطی اقدام خواهد کرد.
عامل موظف است در صورت مشاهده یا دریافت گزارش از هرگونه انحراف از برنامهی کسبوکار در مدل مشارکت یا اهداف تعیین شده در سایر مدلها یا دریافت شکایتی از یک طرح باز از طریق مجاری قانونی، فورا جمعآوری وجوه را به حالت تعلیق درآورده و ضمن اطلاع به فرابورس، ظرف مدت 10 روز کاری اقدامات زیر را انجام دهد:
1- اعلام به ناظر فنی (حسب مورد) جهت بررسی دقیق
2- اعلام به مراجع ذی صلاح در صورت دریافت شکایت
3- اعلام به فرابورس جهت دریافت تاییدیهی راهاندازی مجدد جمعآوری وجوه، در صورت عدم احراز تخلف با اعلام ناظر فنی یا مراجع ذی صلاح.
در صورت درخواست عامل برای خروج از فعالیت موضوع دستورالعمل و نداشتن درخواستهای در حال اجرا یا تسویه حساب نشده، فرابورس موظف است حداکثر در مدت 10 روز کاری به این درخواست رسیدگی کند. در صورت نداشتن درخواست در حال اجرا، عامل میتواند تسویهی حساب پروژههایی را که پیش از این شروع شده است، به شرط پذیرش مسئولیت، به عامل دیگری که مورد تایید فرابورس باشد، واگذار کرده و از فعالیت موضوع دستورالعمل خارج شود.