مخابره همزمان اطلاعات سنجشی ماهواره و پیام ایستگاه‌‎های زمینی

مالتی‌پلکسر (OMUX) و دی‌مالتی‌پلکسر (IMUX) چند کاناله با کانال‌های سنجشی مجاور، در حقیقت نوعی زیرساخت ارتباطات ماهواره‌ای هستند که نقش بهینه کردن منابع فرکانسی مورد استفاده در محموله مخابراتی برای ارسال پیام دوسویه و مخابره اطلاعات سنجشی ماهواره را دارند.
دکتر علی خیردوست در خصوص نقش مالتی‌پلکسر و دی‌مالتی‌پلکسر به عنوان یکی از اجزای زیرساخت ارتباطات ماهواره‌ای اظهار کرد: به طور کلی ماهواره‌های زمین ثابت، نقش یک تکرارکننده را دارند و اطلاعات ارسالی از زمین را به همه کاربران منتقل می‌کنند که وظیفه جدا کردن سیگنال‌های دریافتی در ماهواره قبل از تقویت آنها و همچنین کنار هم چیدن آنها پس از تقویت، توسط دی‌مالتی پلکسر و مالتی‌پلکسر انجام می‌شود.
وی با بیان اینکه دی‌مالتی‌پلکسر کار جدایِش را انجام می‌دهد و مالتی‌پلکسر آنها را کنار هم تجمیع و ارسال می‌کند، افزود: فرآیندی که طی می‌شود به منظور بهره‌برداری بهینه از طیف فرکانسی تخصیص‌یافته برای ماهواره است.
خیردوست ادامه داد: با توجه به اینکه هر ماهواره، برنامه فرکانسی و ماموریت مجزا و مربوط به خود را دارد، به این شکل نیست که یک سامانه واحد تعریف شده باشد که برای تمام ماهواره‌ها استفاده شود و دو زیرسیستم مذکور، به طور اختصاصی برای هر ماهواره ساخته می‌شود.
خیردوست در ادامه به سابقه‌ای از فعالیت پروژه‌محور فناوری فضایی برای توسعه این محصول در داخل کشور اشاره و اظهار کرد: پژوهش‌ها در سال ۸۹ آغاز و تا سال ۹۱ ادامه یافت که منجر به توسعه اولین محصول در این حوزه شد. سپس با مطرح شدن محموله‌های جدید ماهواره‌ای (ماهواره‌های با تعریف ماموریت جدید)، محصول جدید در قالب یک پروژه در سال ۹۶ تعریف شد که در آن به بروزرسانی فناوری‌های قبلی توسعه داده شده، پرداختیم تا محصول بتواند به حد استانداردهای جهانی برسد.
این عضو هیأت علمی با یادآوری این موضوع که کارفرمای پروژه متبوعش، پژوهشگاه فضایی است، خاطرنشان کرد: تلاش برای بروزرسانی این تکنولوژی در عرصه فضایی، با این هدف انجام می‌شود که زیرساخت لازم برای ساخت ماهواره زمین ثابت برای آینده، در کشور موجود باشد.
این عضو گروه ارتباطات ماهواره‌ای در تشریح مفهوم دو کاناله مجاور اذعان کرد: اغلب ما در تکرارکننده‌ها و ترانسپوندرهای ماهواره‌ای، یک پهنای باند ۳۶ مگاهرتز را در هر کانال گذاشته و برای استفاده بهینه از طیف، چند عدد از این کانال‌ها را به صورت نزدیک به هم در مجاور هم قرار می‌دهیم.
وی در پاسخ به این سوال که ترانسپوندر چیست؟ افزود: در ناوبری هوایی و یا سامانه بازشناسی با امواج رادیویی، ترانسپوندر دستگاهی است که در پاسخ به سیگنال‌های تشخیص هویت دریافت شده، سیگنال‌های مشخص کننده هویت را منتشر می‌کنند. اما در یک ماهواره مخابراتی، ترانسپوندر سیگنال‌ها را در یک محدوده بسامدهای ارتباط بالا (Uplink) جمع‌آوری می‌کند و آنها را در یک محدوده بسامدی ارتباط پایین (Downlink) معمولا بدون تغییر دوباره انتشار می‌دهد و دریافت‌کننده‌ها در روی زمین این سیگنال‌ها را دریافت می‌کنند.
خیردوست تصریح کرد: ما برای ترانسپوندرهای اولیه‌ای که برای محموله تعریف کردیم، دو کانال ۳۶ مگاهرتزی داریم که کنار یکدیگر گذاشته و تجمیع می‌شوند. تعداد این کانال‌ها در مراحل بعدی می‌تواند ۲۴ عدد یا بیشتر شود اما نکته مهم در چیدمان نزدیک کانال‌ها در کنار یکدیگر است تا فناوری چند کاناله بودن محقق شود.
وی توضیح داد: کانال سنجشی، کانالی است که علاوه بر ارسال محتوای خود از زمین، وضعیت سلامت ماهواره مانند وضعیت سلامت ماژول ها، موقعیت و آسیب‌هایی که دارد را به زمین می‌فرستد. این کانال در کنار کانال اصلی قرار دارد و به همین دلیل به آن کانال سنجشی گفته می‌شود.
وی در خصوص آخرین وضعیت این پروژه نیز اعلام کرد: پروژه طراحی و ساخت مالتی‌پلکسر و دی‌مالتی‌پلکسر محموله ژئو دارای ۳ فاز است. فاز نخست آن که طراحی و ساخت نمونه آزمایشی بود، به اتمام رسید و منتظر تائید پژوهشگاه فضایی است. فاز دوم هم طراحی و ساخت نمونه کیفی است که در حال انجام است و فاز سوم به تجمیع در سیستم مادر اختصاص دارد.