طرح «شرپا-اورست» نقش ژنتیک در تطبیق بدن با کمبود اکسیژن

مکانیسم هایی که ما را قادرمی سازند تا خود را با ارتفاعات بلند و کمبود اکسیژن تطبیق دهیم، کدامند؟ ژنتیک چه نقشی ایفا می کند؟ "شرپا اورست" یک پروژه پیشگام است که هدف آن تلاش برای پیدا کردن این پاسخ است. طرح موسوم به «شرپا-اورست» مکانیسمهایی را بررسی می کند که با ما امکان می دهد خودمان را در ارتفاعات بالا با کمبود اکسیژن تطبیق بدهیم. این طرح در بیمارستان «سن پائو» در بارسلون آغاز شده است و در حال حاضر در بیمارستانی در پایگاه کوهپایه اورست در دامنه های چهار هزار و پانصد متری در حال اجراست."لاتوره"، یکی ازافرادی است که در طرح شرپا – اورست شرکت کرده است. گروهی از دانشمندان بارسلونا به هیمالیا سفر کرده اند تا به گروه "فران لاتوره" ، کوهنورد، ملحق شوند. او بتازگی قله اورست را فتح کرده. "فران" ۱۴بار است که به قله ای با ارتفاع بیش از هشت هزار متری صعود کرده است. راه بسیار طولانی و مشکلی را طی کرده است .اومی گوید: «موقتا دراین چادرهستم. می بایست همه چیزرا با نیازهایتان تطبیق دهید. مجبورم ساعتهای زیادی را اینجا تنها سپری کنم. دلم برای خانه و دوستان و اطرافیان تنگ می شود و گاهی اوقات احساس افسردگی به من دست می دهد. در اینجا از ۱۵ کوهنورد از سراسر جهان و ۲۲ نفر از افراد بومی نپال که "شرپا" نامیده می شوند، خون گرفته می شود. از آنجا که به برق دسترسی نداریم، نمونه های خون در منطقه خومبو در شمال شرق نپال و میان کوههای اورست،در یخ های یخچال "خومبو"،  نگهداری می شوند. سپس از آنجا با هلیکوپتر به کاتماندو، پایتخت کشور "نپال" فرستاده می شوند.
نمونه ها چند هفته بعد برای بررسی به بیمارستان سن پائو در بارسلون منتقل می شوند.
دو مکانیسمهای تطبیق بدن در ارتفاعات بسیار بلند
دو مکانیسمی که باعث میشوند خودمان را با ارتفاعات بسیار بلند تطبیق دهیم، یکی تکاملی است که به جهش بستگی دارد و این جهشها هزارها سال وقت می خواهد؛ و دیگری "وراژنتیکی" است که نحوه بیان ژنها را کنترل می کند. "خوزه مانوئل سوریا"، سرپرست بخش ژنومیک موسسه تحقیقاتی سن پائو در این باره می گوید.«وقتی در معرض وضعیت های حاد محیطی قرار می گیریم، چه رفتن به ارتفاعات باشد و چه رفتن به محیطی با اکسیژن کم، توالی بازهای دی ان ای، تغییر نمی کند. چیزی که در این شرایط تغییرمی کند، تنظیم بیان این ژنهاست و این همان  چیزی است که می خواهیم بررسی کنیم. نمونه هایی که در هیمالیا گرفته شده اند با نمونه هایی از پنجاه بیمار با مشکلات تنفسی مثل آسم، بیماری مزمن انسداد ریه و بیماری مزمن کمبود اکسیژن، مقایسه می شود. اریول سیبلیا، متخصص ریه از بیمارستان سن پائو در این باره می گوید:« هدف پروژه، این است که  چطور خود را با غلظتهای مختلف اکسیژن تطبیق می دهیم. در سطح دریا، در اردوگاه کوهپایه اورست، سپس در ارتفاعات بیش از هشت هزار متر. سپس نتایج را با نتایج بیمارانمان مقایسه می کنیم. مثل این است که این افراد همیشه با کمبود اکسیژن مواجه هستند.این پروژه برای چه کسی فایده دارد؟ علاوه بر کسانی که بیماری های مزمن تنفسی دارند، این طرح برای کسانی که به سرزمین های مرتفع سفر می کنند و کوهنوردانی مثل "فران لاتوره" فایده دارد. او پس از ۱۴ بار صعود به ارتفاع بیش از ۸۰۰۰ متر باز هم در پی چالش های جدید است. او در این باره می گوید: « پس از ۱۴ بار صعود به ارتفاع بیش از ۸۰۰۰ متر، هنوز کارهایی هست که باید انجام دهم.» یکی از آنها بازکردن راهی تازه به قله ای هشت هزار متری است. طی آخرین صعود تلاش کردم به این هدف برسم اما موفق نشدم. یکی دیگر صعود اورست از دامنه شمالی بدون کمک اکسیژن است. بعد از آنها کارهای مشخص تری مثل صعود به قله “سروتوره” و دیواره شمالی “ایگر” دارم .من معتقدم که یک کوهنورد تا قبل از آویزان کردن چکمه هایش  باید این کارها را به انجام برساند. این یک هدف صرفا علمی – ورزشی یا شخصی نیست . بلکه دعوت برای تمام کسانی است که می خواهند به اورست برسند.