هوش مصنوعی چیست؟

هوش مصنوعی یا هوش ماشینی (Artificial Intelligence) و یا به اختصار AI، فناوری و شاخه‌ای در علوم کامپیوتر است و به هوشی گفته می‌شود که یک ماشین در شرایط مختلف از خود نشان می‌دهد. به عبارت دیگر، هوش مصنوعی به سیستم‌هایی گفته می‌شود که واکنش‌هایی مشابه رفتارهای هوشمند انسانی از جمله درک شرایط پیچیده، شبیه‌سازی فرایندهای تفکر و استدلال و همچنین یادگیری و توانایی کسب دانش برای حل مسایل را از خود نشان می‌دهند.
هوش مصنوعی برای نخستین بار توسط جان مکارتی (John Mccorthy) که از آن به عنوان پدر «علم و دانش تولید ماشین های هوشمند» یاد می شود استفاده شد. آقای جان مکارتی مخترع یکی از زبان های برنامه نویسی هوش مصنوعی به نام «lisp» نیز است. هوش مصنوعی کاربرد های فراوانی دارد و در واقع می ‌توان گفت این تکنولوژی در اطراف ما جریان گرفته در حالی که شاید هیچ اطلاعی در مورد عملکرد آن نداشته باشیم. برای مثال یکی از پیشرفت های هوش مصنوعی در زمینه‌ی موتورهای جستجوی پیشرفته ی اینترنتی است که کارهای تحقیقی را بسیار سرعت بخشیده است و یا بازی های کامپیوتری که نمونه ی بارزی از این فناوری هستند.
حال اگر انسان را به عنوان یک موجود هوشمند در نظر بگیریم، انسان دارای حواس زیر است:
بینایی: پردازش تصویر، بینایی ماشین
شنوایی: تبدیل گفتار به متن و پردازش گفتار
گویایی: تبدیل متن به گفتار، پردازش زبان طبیعی
مغز انسان - فکر کردن: شبکه های عصبی مصنوعی
یادگیری: یادگیری ماشین
تمامی این مولفه ها تا حد ممکن در یک سیستم با هوش مصنوعی پیاده سازی شده است. البته امروزه فناوری هوش مصنوعی و گسترش آن باعث نگرانی برخی افراد و گروه ها شده است. برخی از کمپین های مخالف به کارگیری هوش ماشینی در زندگی انسانی به دلیل خطرات آن و برخی دیگر بیم آن را دارند که کار خود را از دست بدهند. البته از نظر ما هم این تفکر بیراه نیست زیرا در حال حاضر مشاغل زیادی هستند که رفته رفته با گسترش هوش مصنوعی از دست انسان ها خارج خواهند شد. از مشاغلی که توسط این تکنولوژی تهدید می‌شوند می توان به  طراح و یا توسعه دهنده‌ی وب، بازاریاب آنلاین و حسابدار می توان نام برد. برای مثال برنامه ی حسابداری به راحتی با اتوماتیک کردن فرایندها، 3 میلیون کارمند حسابدار را در آمریکا بیکار کرد.
در نظر بگیرید اگر در یک اتاق چند میز باشد و پشت هریک از آن ها یک نفر بنشیند. حال متنی را از دریچه ای وارد اتاق می کنیم. هر فرد وظیفه ی بررسی یکی از جنبه های نوشته شده بر روی آن را خواهد داشت، این در حالی است که ممکن است یک فرد به تنهایی قدرت تجزیه و تحلیل متن کامل را نداشته باشد اما با قرار گرفتن متن در چرخه‌ ی بررسی، با رسیدن به مرحله ی آخر نتیجه گیری کلی متن اعلام می شود. هر فرد یک زندگی مستقل دارد و برای حضور آن ها در محل، کارفرما هزینه‌ی زیادی را متحمل می شود. اما اگر اتاق را در یک دستگاه کوچک خلاصه کنیم و هر فرد را با یک ترانزیستور جا به جا کنیم، آن وقت دستگاهی کوچک و در عین حال با هوش مصنوعی خواهیم داشت. البته نمی توان از نتیجه ی به دست آمده انتظار صحت کامل داشت. این برداشت آزادانه از مبحث اتاق چینی جان سیرل در ۱۹۸۰ است. وی عقیده داشت " یک ماشین نمادگرا هرگز نمی‌تواند دارای ویژگی‌هایی مانند مغز و یا فهمیدن باشد. صرف نظر از اینکه چقدر از خود هوشمندی نشان دهد."
و در آخر اگر شما یکی از علاقه مندان این رشته هستید باید بگوییم هوش مصنوعی در ایران نیز در حال رشد است و به عنوان یکی از گرایش های دانشگاهی در رشته‌ی مهندسی کامپیوتر به دانشجویان ارائه می شود. برای خواندن این رشته نیاز نیست زیاد هم باهوش باشید اما یکی از مولفه ها علاقه مندی شما به دروس ریاضی است. دانشجویان این گرایش موارد آموزشی و کاربردی متفاوتی را می‌آموزند از جمله:
یادگیری ماشین: یادگیری روش و الگو به‌ صورت خودکار به‌وسیله ی ماشین یا کامپیوتر
شبکه‌های عصبی: روش جدید حل مسائل هوش مصنوعی
پردازش تکاملی: شاخه‌ای جدید از هوش مصنوعی است که یک یا چند جواب اولیه برای یک مسئله در نظر می‌گیرند.
رباتیک: از ترکیب‌شدن بسیاری از گرایش‌های هوش مصنوعی، الکترونیک و کنترل، مکانیک و ساخت بدان دست می‌یابند.
منطق فازی: در آن به جای استفاده از ۲ مقدار درست و غلط از درجه ی درستی بین عدد صفر و یک استفاده می‌شود.
سیستم‌های خبره: کاربرد آن در طراحی و ساخت انواع ربات‌ها است، به‌طور نمونه می‌توان به ربات‌های جراح اشاره کرد.
محاسبات نوین: انجام محاسبات ریاضی بدون عدد و به صورت نمادین
پردازش تصویر: بهسازی تصاویر برای درک بهتر انسان که کاربرد آن در تصاویر پزشکی، جلوه‌های سینمایی، تصاویر قدیمی و آسیب دیده می باشد.
بینایی ماشین: درک خودکار تصاویر به وسیله ی رایانه و کابرد آن، سیستم تشخیص ایراد، تشخیص الگو، ربات‌ها، ۳بعدی‌سازی و ...
پردازش گفتار: درک صدای انسان از طریق گرفتن فرامین مربوط به صدا مانند شناسایی کاربر و ...
برنامه‌ریزی: رسیدن به یک هدف خاص از طریق برنامه‌ریزی و کاربرد آن در بارگیری، رباتیک و ...